สมุจฺจย สงฺคห ปรมตฺถทีปนี

[162] เอวํ ฉหิ ปริจฺเฉเทหิ จตฺตาโร ปรมตฺเถ ทสฺเสตฺวา อิทานิ เตสํ ตํตํราสิสงฺขาตํ สมุจฺจยํ ทสฺเสนฺโต อาทิคาถ มาหฯ เย สลกฺขณา ทฺวาสตฺตติวิธา วตฺถุธมฺมา มยา วุตฺตาฯ อิทานิ เตสํ สมุจฺจยํ ยถาโยคํ ปวกฺขามีติ โยชนาฯ ตตฺถ สลกฺขณาวตฺถุธมฺมาติ ปเทหิ ทสวิธานิ อนิปฺผนฺนรูปานิ ปฏิกฺขิปติฯ น หิ ตานิ อตฺตโน อาเวนิกภูเตน สภาว ลกฺขเณน อนิจฺจตาทิ สามญฺญลกฺขเณนจ สลกฺขณานิ โหนฺติฯ เอกนฺตปรมตฺถตาย อภาวโตฯ ตโตเยวจ วตฺถุธมฺมาจ นโหนฺติฯ สรูปโต อนุปลพฺภมานตฺตาฯ ทพฺพวาจโก หิ อิธ วตฺถุสทฺโทฯ ทพฺพญฺจนาม อิธ สรูปโต ลพฺภมาโน สภาโว เอวฯ เอเตน นิพฺพานสฺสปิ มคฺคผล ปจฺจเวกฺขนญาเณสุ สรูปโต ลพฺภมาน สภาวตา วุตฺตา โหติฯ อนิปฺผนฺนรูปานํ วิย จ วตฺถุธมฺม สนฺนิสฺสเยน ทิสฺสมานธมฺมมตฺตภาวํ วา ปญฺญตฺติธมฺมานํ วิย ปริกปฺปิตาการมตฺตภาวํวา สสวิสาณ กจฺฉปโลมาทีนํ วิย สพฺพโส อภูต ปริกปฺปิต มตฺตภาวํวา นิวาเรตีติ เวทิตพฺพํฯ เอตฺถจ ทฺวาสตฺตติวิธาสลกฺขณาวตฺถุธมฺมาติ วจเน ปโยชนํ นทิสฺสติฯ เตสุ หิ ทฺวาสตฺตติวิเธสุ เอกจฺเจ เอว ธมฺมา ปุริเมสุ ตีสุ สงฺคเหสุ อาคตาฯ ปจฺฉิเมจ สพฺพสงฺคเห อนิปฺผนฺนรูปานิปิ อธิปฺเปตานิเอวาติฯ เอตฺถจ วตฺถุธมฺมาสลกฺขณาติ ปเทหิ อนิปฺผนฺนรูปานํ สลกฺขณตา ปฏิกฺขิปเน ยํ วตฺตพฺพํฯ ตํ รูปสมุทฺเทส ทีปนิยํ วุตฺตเมวาติฯ เอกนฺตากุสลชาติยานํ อาสว จตุกฺกาทีนํ สงฺคโห อกุสลสงฺคโห, น อกุสล สมฺปยุตฺตตฺตาเยว อกุสลภูตานํ จิตฺตผสฺสาทีนนฺติฯ กุสลา กุสลาพฺยากตมิสฺสกานํ สงฺคโห มิสฺสกสงฺคโหฯ

โพธิ วุจฺจติ จตูสุ มคฺเคสุ ญาณํ, พุชฺฌนฺติ เอตายาติ กตฺวาฯ โพธิยา ปกฺขา โพธิปกฺขาฯ โพธิสมฺภาราติ อตฺโถฯ